فرسایش خاک بیش از هر جایی در کشورهای در حال توسعه روبه پیشروی و گسترش است در کشور ما نیز این عارضه ی محیطی به شکل طبیعی وجود دارد اما عملکرد تخریبی انسان در محیط باعث افزایش میزان و وخامت اوضاع از دسترس خارج شدن آن شده است فرسایش خاک به طور کلی هدر رفت تدریجی خاک است اعم از کاهش حاصلخیزی خاک و جابه جایی آن به وسیله ی نیروهای طبیعت تحت تاثیر عوامل مکانیکی و شیمیایی مختلف، از اصلی ترین چالش های محیطی استان البرز و شهر کرج نیز فرسایش خاک است که بستری برای پدیده های دیگر همچون فرونشست و رانش زمین در دامنه های پر شیب است از طرف دیگر با توجه به اهمیتی که خاک در حفاظت از سرمایه های زیستی محیط و نیز در فرآیند کشاورزی، نقشی بی بدیل در تامین امنیت غذایی دارد باید با اهمیت به مقوله ی مطالعات حفاظت آب و خاک فصل ویژه ای از توجه و مقابله با فرسایش خاک در دستور خاک قرار گیرد.

شهر کرج به شدت با تراکم و رشد جمعیت مواجه است لذا در دشت ها تغییر کاربری رو به افزایش است. تغییر کاربری  و کاهش سطح زمین های کشاورزی در کنار استفاده ی بی رویه از سفره های آب زبرزمینی باعث افزایش فرسایش خاک در دشت های استان شده است همچنین در دامنه ها ی چالوس و طالقان .و دیگر اتفاعات خوش آب و هوای استان انبوه و رشد ساخت و ساز های ویلایی و غیر مجاز باعث تخریب خاک دامنه ها شده است.

یکی از عوامل فرسایش خاک و علت اصلی آن در ایران و استان چرای بی رویه ی دام و شکل سنتی آن است در حالی که دامداری و دامپروری باید به سمت متمرکز و صنعتی هدایت شود. عامل دوم استفاده ی بیش از اندازه و خارج از توان محیط است که تعادل اکوسیستم محیط را بر هم زده است به ویژه در استفاده از آبخوان ها ، پوشش گیاهی و درختان جنگلی، عامل سوم در حوزه ی کشاورزی است؛ شیب نامناسب و درست در جریان موافق جریان آبهای سطحی در حوزه ی آبریز باعث شست و شوی مواد غنی موجود درخاک می شود و به فرسایش خاک دامن می زند.

با توجه به موقعیت کوهستانی استان البرز پدیده ی رانش زمین را ما در اتفاعات و دامنه های آن شاهد هستیم، رانش لایه های خاک که ماحصل فرسایش خاک و تخریب پوشش گیاهی و جنگلی بر روی دامنه های پر شیب است با اولین بارش های رگباری و نفوذ آب در مواد رسوبی تبدیل به گل و لای شده به یکباره و یا به آرامی به سمت شیب جاذبه و پایین دست حرکت می کند و هر آنچه را که بر سر راهش باشد مدفون می سازد .

مسئله ی بعدی فرونشست در البرز است که متاسفانه در اثر بهره برداری  بیش از اندازه از آبهای زیر زمینی و حفر چاههای غیر مجاز و همچنین کاهش بارندگی ها طی چند دهه ی اخیر تهدید فرونشست در دشت ها ی استان مسئله ای جدی است لذا مسئولان مدیریت شهری و حفاظت محیط زیست استان باید به پیامدها و خطرات ناشی از این مسائل توجه ویژه ای داشته باشند که هزینه های پیشگیری بسی بهتر و کم تر از صرف هزینه های مدیریت بحران است.

کلمات کلیدی: فرسایش خاک,البرز,کرج,اکوسیستم,تراکم جمعیت,آبخوان ها,فرونشست,رانش زمین,حوزهُ ی آبریز

سرویس اجتماعی اثرآنلاین